Ảnh hưởng của oxy hòa tan (DO) với tôm nuôi

Các yếu tố thủy lý hóa trong ao rất quan trọng đối với sức khỏe tôm nuôi. Và các chỉ tiêu này đều có mối liên hệ với nhau, trong đó phải kể đến oxy hòa tan.
oxy hòa tan (DO) với tôm nuôi

Nguồn gốc của oxy hòa tan

Đây là yếu tố vô cùng quan trọng đối với sức khỏe tất cả các loài thủy sinh vật chứ không riêng gì tôm nuôi. Nguồn gốc của DO thường do có sẵn trong nguồn nước cấp, oxy không khí khuếch tán xuống ao hoặc cũng có thể do hoạt động quang hợp của những loài thủy sinh thực vật cấu thành. Để một ao tôm khỏe, cần có nồng độ oxy hòa tan >5mg/l.

Sự biến thiên của oxy hòa tan

Nồng độ oxy hòa tan trong nước sẽ bị biến động theo ngày đêm, do chịu ảnh hưởng của các yếu tố lý hóa khác trong ao. Oxy thường thấp nhất vào lúc sáng sớm, cao nhất vào buổi xế chiều (14h) rồi ổn định đến 6h tối và tiếp tục giảm dần vào ban đêm. Điều này là do ảnh hưởng bởi quá trình quang hợp và hô hấp của các thủy sinh thực vật. Vào ban ngày khi có ánh sáng, tảo trong ao sẽ quang hợp mạnh mẽ tạo ra oxy, cùng lúc đó quá trình hô hấp cũng diễn ra để sử dụng oxy. Nhưng lượng oxy tạo ra lại nhiều hơn lượng sử dụng. Do đó, nồng độ oxy sẽ có giá trị cao nhất khi quang hợp mạnh nhất vào lúc xế chiều. Tuy nhiên khi vào ban đêm, chỉ có hô hấp xảy ra tiêu thụ oxy, mà không có quang hợp nên hàm lượng bị giảm thấp dần.


Tiếp đó, sự phân giải các chất thải hữu cơ của vi sinh vật cũng ảnh hưởng đến hàm lượng DO. Sự phân giải hữu cơ này cũng được xem là quá trình hô hấp thứ hai trong ao, do tiêu thụ một lượng lớn oxy. Nếu chất thải hữu cơ tích tụ quá nhiều ở đáy ao, làm cho vi khuẩn phải sử dụng nhiều oxy hơn để hoạt động, làm DO trong ao sẽ giảm xuống dần.

Nhiệt độ cũng có ảnh hưởng đến nồng độ oxy hòa tan trong ao. Khi nhiệt độ tăng cao, các phân tử nước dao động mạnh, oxy hòa tan vào nước thấp. Và ngược lại, khi nước lạnh do nhiệt độ thấp, oxy không khí sẽ khuếch tán vào nước nhiều hơn. Điều này được giải thích là do oxy có khả năng len lỏi vào liên kết của các phân tử nước cao hơn khi nhiệt độ thấp. Các ion hòa tan biểu thị độ mặn trong nước, cũng có ảnh hưởng đến sự hòa tan của oxy và độ mặn sẽ tỷ lệ nghịch với độ hòa tan oxy vào nước.

Sự phát triển của tảo cũng là một yếu tố có thể làm thay đổi lượng oxy hòa tan trong ao nuôi. Nếu như tảo trong ao phát triển quá nhiều, diện tích che phủ bề mặt rộng, thì sự biến động oxy sẽ rất lớn. Đến một giai đoạn nào đó khi dưỡng chất phong phú, độ chiếu sáng cao thì sự phát triển của tảo sẽ ngày càng mất kiểm soát làm sụt giảm nghiêm trọng lượng oxy hòa tan tiêu hao cho tảo hô hấp. Vì vậy không phải kích thích tảo phát triển thì sẽ có hiệu quả làm hàm lượng oxy hòa tan tăng cao. Ngoài ra mật độ thả nuôi và tỷ lệ cho ăn cũng có khả năng cao làm DO biến động.

Ảnh hưởng của việc thiếu DO đến tôm nuôi

Oxy là một yếu tố duy trì sự sống cho không chỉ riêng gì tôm. Nhu cầu DO của tôm ở những giai đoạn sống khác nhau là không giống nhau. Sự tiêu thụ này còn phụ thuộc vào sức khỏe tôm và khả năng hấp thu của từng cá thể. Trong các ao nuôi tôm, lượng oxy hòa tan tối thiểu phải >5mg/l. Nếu thấp hơn mức này, tôm nuôi có khả năng giảm ăn và trở nên còi cọc, tăng trưởng chậm, quá trình lột xác bị ảnh hưởng và tôm thường di chuyển đến các vùng nước gần bờ ao. Nếu oxy thấp kéo dài, tôm rất dễ bị stress, sau đó nhiễm nhiều bệnh nguy hiểm khác.

Các hoạt động cơ học như đánh bắt, vận chuyển, thu hoạch rất dễ làm hàm lượng DO mà tôm hấp thu giảm thấp. Do pH máu thay đổi trong quá trình vận chuyển, đánh bắt, nên khả năng vận chuyển oxy của hồng cầu bị giảm sâu. Ngoài ra, khi ký sinh trùng bám trên mang sẽ ngăn cản quá trình hô hấp của tôm. Cộng thêm việc khí độc trong ao nuôi phát triển quá mức, nhất là nitrite (NO2) sẽ đi vào máu tôm kết hợp với hemocyanin, chuyển hemocyanin sang dạng không kết hợp với oxy được.

Để ổn định DO trong ao

Kiểm tra, theo dõi lượng tảo trong ao, không để tảo phát triển quá mức làm giảm một lượng lớn DO. Vệ sinh xử lý ao nuôi, tránh để đáy ao quá dơ, chất thải hữu cơ quá nhiều làm vi khuẩn phải sử dụng nhiều oxy hòa tan để phân giải. Bên cạnh đó nếu có điều kiện khi nuôi cần lắp hệ thống sục khí, bổ sung OC segen kịp thời, để đảm bảo có đủ oxy, không chỉ cho tôm nuôi mà còn cho tảo và vi sinh vật có lợi trong ao sử dụng.
Ngày 12 - 10 - 2020
Phòng kỹ thuật An Bình
Bạn có biết?

Các acid amin tự do trong thức ăn có tác dụng chất dẫn dụ: glycine, betaine, taurine có nhiều trong dịch thủy phân, bột nhuyễn thể

bởi GS TS. Lê Thanh Hùng
Xem thêm
Bạn quan tâm đến nuôi thủy sản an toàn ? Gọi ngay để được tư vấn. call 09 1800 9102